در دنیای پیشرفته و ماشینی امروز تصور حمل‌ونقل اجسام و کالاها بدون استفاده از بالابر صنعتی امکان‌پذیر نیست. امروزه از بالابر صنعتی استفاده‌های بسیار گسترده و متنوعی در بخش‌های مختلف می‌شود. این وسیله در مکان‌های صنعتی همچون کارخانه‌ها، کارگاه‌ها، انبار کالاها، فروشگاه‌های چندطبقه و... قابل‌استفاده است. بالابرها در انواع و ابعاد متفاوتی ساخته می‌شوند و به‌صورت عمده با نیروی محرکه کششی و هیدرولیکی کار می‌کنند.
استفاده از این وسیله باعث می‌شود تا کارهایی نظیر جابه‌جاکردن افراد و مرسولات بسیار ساده‌تر شود و دیگر نیازی به نیروی انسانی نباشد. قدرت بالای بالابر کمک می‌کند که اجسام با نیروی کمتر و در زمان کوتاه‌تری جابه‌جا شوند. این نکته می‌تواند نقش مهمی در پیشرفت امور در شاخه‌های مختلف ایفا کند. در مقاله امروز به بالابر صنعتی و کاربردهای آن به شکل اختصاصی خواهیم پرداخت.
بالابر صنعتی چیست؟
بالابر صنعتی همان‌طور که از نامش پیداست وسیله‌ای برای بردن افراد یا کالاها به ارتفاعات است. بالابرها جهت انجام کار در ارتفاعات مورداستفاده هستند و در زمینه‌های صنعتی و تجاری کاربرد بسیاری دارند.
بالابر انواع مختلفی دارد که هر کدام از آنها می‌توانند مناسب امور خاصی باشند و باید افراد در تهیه این وسیله با انواع بالابر آشنا شوند و سپس دست به خرید بزند.
انواع بالابر
بالابر همان‌طور که گفته شد انواع مختلفی دارد و کاربردهای آن در صنعت متفاوت است. به‌صورت کلی بالابر به دو نوع زیر تقسیم می‌شود:
- بالابر سیار
- بالابر ثابت
بالابر سیار
بالابر سیار همان‌طور که از نامش مشخص است قابلیت جابه‌جاشدن دارد. از این وسیله برای انتقال افراد و یا بار و یا انجام کارهایی مانند نصب و راه‌اندازی تجهیزات، ساختن سازه‌ها، رنگ‌آمیزی و... استفاده می‌شود.
بالابر سیار می‌تواند به‌وسیله برق یا سوخت گازوئیل کار کند و می‌تواند به دو صورت خودکششی و یا هل دادنی (push around) باشد.
بالابر سیار به دودسته زیر تقسیم می‌شود:
بالابر سیار با دسترسی عمودی
در این مدل بار و یا افراد به شکل عمودی حمل می‌شوند. از مهم‌ترین مدل‌های بالابر سیار با دسترسی عمودی، می‌توان به مدل‌های بالابر هیدرولیکی آکاردئونی و بالابرهای ستونی اشاره کرد که فقط به شکل عمودی کار می‌کنند.
بالابر سیار با دسترسی افقی - عمودی
این نوع بالابر در دو شکل بالابر هیدرولیکی و بالابر هیدرولیکی تلسکوپی در بازار وجود دارد. این مدل‌ها در ارتفاعات بسیار بالا و نقاط دور از دسترس به‌خوبی کار خود را انجام دهند و به دلیل وجود سیستم هیدرولیکی، این دستگاه‌ها امنیت بسیار خوبی را برای فرد تأمین می‌کنند.
بالابر ثابت
بالابر ثابت بسیار مناسب بارگیری، منتقل‌کردن بارهای بسیار سنگین و تخلیه‌کردن اجسام از خودرو است. این وسیله غیر متحرک است و در محل مشخص نصب و راه‌اندازی می‌شود.
انواع بالابر بر اساس سیستم محرکه
سیستم محرکه بالابرها بر اساس شرایطی که بالابر در آن استفاده می‌شود انتخاب می‌گردد. عواملی همچون طول مسیر، تعداد توقف، ظرفیت بار و... می‌توانند در انتخاب سیستم محرکه بالابر نقش مهمی داشته باشند. بالابر بر اساس سیستم محرک خود به چند دسته زیر تقسیم می‌شود:
بالابر هیدرولیک صنعتی
یکی از متداول‌ترین و شاید بتوان گفت مناسب‌ترین سیستم محرکه، مکانیزم هیدرولیک است. ازآنجاکه از بالابرهای صنعتی بیشتر در کارخانه‌ها و بخش صنعتی استفاده می‌شود ظرفیت این وسیله باید بالا باشد. همچنین ایمنی در کنار ظرفیت بالا، باید در نظر گرفته شود. برای حفظ ایمنی بهتر است حرکت بالابر با سرعت پایین‌تری انجام شود. بالابر هیدرولیک صنعتی همه این خصوصیات را در کنار یکدیگر دارد. نیروی بالابر هیدرولیک از جریان سیال پرفشار تأمین می‌شود. این محصول به دودسته نفربر و باربر تقسیم می‌شود و در مکان‌هایی همچون فروشگاه‌ها، کارخانه‌ها و انبارها کاربرد دارد. بالابر صنعتی هیدرولیکی در جابه‌جایی ویلچر نیز کاربرد دارد که در این مواقع با نام «بالابر ویلچر بر» از آن یاد می‌شود.
این بالابر به دلیل خرابی اندک قطعات، نیاز به فضای کم، امنیت بالا، عدم نیاز به موتورخانه و... از محبوبیت بالایی برخوردار است.
بالابر صنعتی برقی (وینچی)
بالابر صنعتی برقی پس از مدل هیدرولیک بیشترین کاربرد را دارد. سیستم‌های کششی بالابر وینچی نسبت به مدل هیدرولیک ساده‌تر و اقتصادی‌تر است. بالابر وینچی عملکردی مشابه با چرخ چاه دارد. بالابر برقی توسط وینچ کار خود را انجام می‌دهد. وینچ به‌وسیله طناب‌های وصل شده به کابین، وظیفه انتقال حرکت را به عهده دارد. برای این کار از یک موتوربرق استفاده می‌شود که در بالای شفت قرار گرفته است.
کار این بالابر، بر اساس گردش یک قرقره متناسب و از طریق الکتروموتور گیربکس انجام می‌شود. در واقع زمانی که موتور گیربکس حرکت می‌کند، قرقره سیم‌بکسل را به‌دور خود می‌چرخاند. با چرخش این سیم به‌دور قرقره، کفی بالابر در یک‌جهت حرکت می‌کند. زمانی که قرقره در خلاف جهت می‌چرخد، کفی بالابر حرکت معکوس انجام می‌دهد. این بالابر با تأمین نیرو از موتوربرقی متصل به گیربکس قادر به جابه‌جایی اجسام است. بالابر برقی در مقایسه با مدل هیدرولیک انرژی بالاتری را نیاز دارد و تأمین ایمنی لازم در مقایسه با مدل هیدرولیکی در آن سخت‌تر است. این بالابر همچنین یک اینورتر دارد تا بتواند شرایط حمل بار و سوارشدن بر بالابر را تنظیم کند.
بالابر بادی یا پنوماتیک
این وسیله وزن کم و سرعت بالاتری دارد و از آن می‌توان در مکان‌های مرطوبی که احتمال برق‌گرفتگی بالاست استفاده کرد. این بالابر نیروی خود را از هوای فشرده تأمین می‌کند و با مکانیزم باد حرکت می‌نماید.
بالابر دستی
این بالابر فاقد هرگونه موتور است و با نیروی دست کار می‌کند. این مدل، جک هیدرولیک با قابلیت حمل بار در ارتفاعات بالا را دارد؛ اما ظرفیت تحمل وزن آن محدود است.
بالابر گاردانی
این مدل نیروی خود را از یک گاردان که به جعبه‌دنده کمکی متصل شده به دست می‌آورد و بر روی خودروهای دو دیفرانسیل نصب می‌گردد.
مدل‌های دیگر بالابر
جدای از موارد بالا، بالابر می‌تواند در شکل‌های زیر نیز در بازار به فروش برسد:
بالابر صنعتی آکاردئونی
این بالابر از سازه‌های مستحکم فولادی ساخته می‌شود و به همین دلیل در هنگام بالارفتن تعادل خود را حفظ می‌کند و چندان دچار لرزش و تکان‌خوردن نمی‌شود. این مدل ظرفیت بالایی دارد و می‌تواند تعداد چند کاربر و بارهای سنگین را با یکدیگر حمل کند. نیروی محرکه این بالابر از باتری یا موتورهای دیزلی به دست می‌آید.
بالابر صنعتی مفصلی و تلسکوپی
در این مدل بالابرها از دو بازو استفاده می‌شود. یک بازو شبیه حرکت مفصل عمل می‌کند و یک بازو همانند حرکت تلسکوپ. از این بالابر می‌توان در ارتفاع بالا حتی تا ۴۵ متری نیز استفاده کرد. این بالابر به دلیل وجود یک بازوی محرک امکان حرکت افقی نیز دارد.
بالابرهای عنکبوتی
این بالابرها انعطاف‌پذیری بالایی دارند و می‌توانند از موانع مختلف به‌راحتی عبور کنند.
بالابر صنعتی کششی
این مدل با کمک نیروی کششی تأمین شده از الکتروموتور کار می‌کند. برای اینکه تعادل در هنگام بالابردن اجسام حفظ شود از وزنه‌های تعادل در این دستگاه استفاده شده است. از بالابر کششی در بخش‌هایی که ارتفاع بسیار بالایی دارند می‌توان استفاده کرد؛ زیرا با سرعت بالاتر کالا و نفرات را جابه‌جا می‌کنند.
اجزای بالابر
یک بالابر از اجزای زیر تشکیل شده است:
سیم: سیم به مفتول یا کابل فولادی گفته می‌شود که به‌دور یک قرقره پیچیده شده است. طول سیم می‌تواند از 12 تا 30 متر متغیر باشد.
درام: این بخش یک قطعه دایره‌ای‌شکل است که سیم به شکل منظم دور آن پیچیده شده است. قرقره بالابر کمک می‌کند تا درام بچرخد و کابل دور آن بپیچد.
موتور: موتور وسیله‌ای است که انرژی لازم را برای چرخش درام ایجاد می‌کند تا بتواند سیم را به‌دور خود بپیچد.
چرخ‌دنده: این بخش نیز نیروی خود را از موتور می‌گیرد و با تبدیل آن به نیروی کششی می‌تواند باعث شود دستگاه هر جسم سنگینی را به‌راحتی جابه‌جا نماید.
کاربردهای بالابر
همان‌طور که گفته شد بالابر بر اساس ظاهر، کاربرد و نیروی محرکه خود به چند دسته متفاوت تقسیم می‌شود. باتوجه‌به نوع کاربری، بالابرهای متفاوتی باید در بخش‌های مختلف استفاده شوند که در ادامه با کاربرد بالابر در این بخش‌ها آشنا می‌شوید:
کاربرد بالابر در ساختمان‌سازی
در ساختمان‌سازی از بالابر بسیار استفاده می‌شود و معمولاً بالابر مفصلی و بالابر تلسکوپی در این حیطه به کار می‌روند. زمانی که بخواهند نیروی کار یا اشیا موردنیاز را به طبقه‌های بالا برسانند بالابر تلسکوپی به دلیل ظرفیت بالا بسیار مناسب است.
بالابرهای مفصلی در مواقعی پرکاربرد هستند که بخواهند افراد و اشیا را به زوایا و گوشه‌های مختلف ساختمان یا برج منتقل کنند. این بالابرها ازآنجاکه می‌توانند بر روی زمین ناهموار مستقر شوند در حیطه ساختمان‌سازی بسیار حائز اهمیت هستند.
کاربرد بالابر صنعتی در کارهای هنری
به‌صورت کلی بالابر صنعتی برای کارهای هنری طراحی نشده است؛ ولی از نوع بالابرهای آکاردئونی برای پیاده‌کردن ایده‌های جالب در هنگام ورود خواننده به جمعیت در هنگام کنسرت و موارد این چنینی استفاده می‌شود.
کاربرد بالابر صنعتی در نگهداری از کابل‌های برق
بسیاری از مواقع از بالابرهای صنعتی برای تعمیرات و نگهداری سیم‌های برق و تلفن استفاده می‌کنند. معمولاً این بالابرها تک‌نفره هستند؛ اما ممکن است به شکل دونفره نیز طراحی شوند.
کاربرد بالابر صنعتی در کارهای هواپیمایی
از بالابر صنعتی در تعمیرات هواپیما سال‌هاست که استفاده می‌شود. معمولاً از بالابر تک‌نفره برای این کار استفاده می‌کنند و شخص با قرارگرفتن در کابین تک‌نفره تا ارتفاع موردنظر در هواپیما بالا می‌رود.
علاوه بر موارد فوق از بالابر صنعتی در نگهداری از درختان و چیدن میوه‌ها، در تعمیرات مراکز تجاری، شست‌وشوی پنجره‌ها در برج‌ها، در نورپردازی مراکز ورزشی و... استفاده می‌شود.
نکات مهم در هنگام خرید بالابر صنعتی
هنگام خرید بالابر صنعتی باید نکاتی را در نظر بگیرید تا نه‌تنها بالابر کارایی مناسبی داشته باشد؛ بلکه ایمنی آن نیز قابل‌قبول باشد. به‌صورت کلی در هنگام خرید می‌توانید به نکات زیر توجه کنید:
- بالابر باید ظرفیتی متناسب با نیازهای کاری شما داشته باشد.
- باید به نوع مکانیزم و سیستم محرکه دستگاه توجه شود.
- ارتفاع بالابر و میزان مسافتی که کابین آن می‌تواند در آن حرکت کند در نظر گرفته شود.
- توجه به تعداد ایستگاه‌ها و توقف‌هایی که بالابر می‌تواند در حین حرکت داشته باشد لازم است.
- دقت به میزان ایمنی سیستم و مقدار ضریب ایمنی بالابر هنگام کارکردن بسیار مهم است.
- توجه به نوع قطعات و کیفیت آنها نیز باید در هنگام خرید باید موردتوجه قرار گیرد.
- بهتر است بالابر از شرکت‌های سازنده بسیار معتبر تهیه شود.
سخن پایانی
بالابر صنعتی وسیله‌ای است که برای حمل‌ونقل افراد و اجسام در محیط‌های مختلف کاری استفاده می‌شود. این وسیله بیشتر در فروشگاه‌های بزرگ، کارخانه‌ها، کارگاه‌های صنعتی، انبارهای نگهداری کالا، صنایع دفاعی و نظامی و... کاربرد دارد. بالابر صنعتی در چند مدل اصلی برقی، دستی، بادی، هیدرولیکی و... به تولید می‌رسد و می‌تواند به شکل متحرک یا ایستا نیز باشد. تصور جابه‌جایی اجسام بزرگ و یا افراد به ارتفاعات بالا بدون استفاده از این وسیله امکان‌پذیر نیست. برای خرید این وسیله باید به نیاز کار خود و تناسب آن با نوع بالابر توجه داشته باشید. ایمنی این دستگاه نیز بسیار مهم است که باید به آن توجه کرد. با خرید این محصول از برندهای معتبر می‌توان اطمینان داشت که از مواد باکیفیت در ساخت بالابر استفاده شده و از طرفی استفاده از آن ایمن است.
منابع :
